Հիշարժան օրեր, տարեթվեր, տոներ
Մարտի 21-ը` Դաունի համախտանիշ ունեցող մարդու միջազգային օր
Մարտի 21-ին նշվում է Դաուն համախտանիշ ունեցող մարդու միջազգային օրը (World Down Syndrome Day): Այդ տարեթիվն օրացույցի մեջ մտել է 2006 թ.: Նախաձեռնությունն այդ թեմային նվիրված 6-րդ սիմպոզիումի մասնակիցներինն է: Ռուսաստանում Դաուն համախտանիշով մարդու օրն առաջին անգամ նշել են 2011 թ.:
Մարտի 21-ը պատահական չի ընտրվել. դա հենց Դաուն համախտանիշի խորհրդանշական թիվն է։ Այդ հիվանդությամբ տառապող մարդու քրոմոսոմների 21-րդ զույգը կազմված է ոչ թե 2, այլ 3 քրոմոսոմներից («արիսոմիա»): «Օրացույցի լեզվով» թարգմանության մեջ ստացվել է երրորդ ամսվա (մարտ) 21-րդ ամսաթիվը։
Անգլիացի բժիշկ Ջոն Լենգդոն Դաունը (John Langdon Down, 1828 թ. նոյեմբերի 18 - 1896 թ. հոկտեմբերի 7) 1862 թ. առաջինն է նկարագրել համախտանիշը, որի արդյունքում անվանել են իր անունով և ներկայացրել որպես հոգեկան հիվանդության ձև: 1959 թ. բնածին համախտանիշի և քրոմոսոմների թվի միջև կապը հայտնաբերել է ֆրանսիացի գենետիկ Ժերոմ Լեժենը (J’r’me Lejeune, 1926 թ. հունիսի 13 - 1994 թ. ապրիլի 3):
Հայտնաբերողն այդ համախտանիշն անվանել է «մոնղոլիզմ», որի պատճառը հիվանդի մոնղոլոիդ ռասայի ներկայացուցչին հիշեցնող դեմքն է: Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպությունն այդ անվանումը չեղյալ է հայտարարել` 1965 թ. Մոնղոլիայի մասնագետների դիմումից հետո:
Հնարավոր է, որ համախտանիշի ներկայիս անվանումը փոխվի մեկ ուրիշ անվամբ: ԱՄՆ-ի Առողջապահության ազգային ինստիտուտն արդեն հանձնարարել է վերացնել համախտանիշի անվանման սեռական հոլովման ձևը՝ փաստելով հանձնարարականի հրատապությունը նրանով, որ բժիշկ Դաունն այդ խանգարմամբ չէր տառապում:
Դաուն համախտանիշը բնութագրվում է ֆիզիոլոգիական յուրահատկությունների ընդհանրական դրսևորմամբ` «տափակ դեմք», պարանոցի շրջանում մաշկային ծալքեր, հիպերշարժունակ հոդեր, մկանային հիպոտոնիա և այլն: Դաուն հիվանդության համար բնորոշ են հոգեկան խանգարումները։ Նկատվում է թուլամտություն (օլիգոֆրենիա)։ Խիստ թերզարգացած են ոչ միայն բանականությունը, այլև հոգեկան ֆունկցիաները՝ ընկալումը, ուշադրությունը, հիշողությունը, խոսելը։ Հիվանդներին անհասանելի են վերացական դատողությունները։ Խոսակցական բառապաշարը սահմանափակ է, աղքատիկ, առոգանությունը՝ թերություններով։ Բնորոշ է ընդօրինակումը, նկատվում է տրամադրության անկայունություն, լացի կամ գերհուզական բռնկումներ։ Դաուն հիվանդությամբ երեխաները շատ կապված են հարազատների հետ։ Որպես կանոն, Դաուն հիվանդությամբ տառապող երեխաները սովորում են հատուկ դպրոցներում։
Չնայած այդ երեխաների սովորելու անկարողության վերաբերյալ տարածված կարծիքին, նրանք ամբողջապես կարող են յուրացնել ինչպես իրենց հանդեպ խնամքի հմտությունները, այնպես էլ ավելի բարդ գործողություններ: Մոսկվայում անգամ գոյություն ունի աշխարհում միակ թատրոնը, որտեղ բոլոր մարդիկ ունեն Դաուն համախտանիշ: Խումբը, որը կոչվում է «Բարեհոգիներ», հաջողությամբ կազմակերպում է հյուրախաղեր` լի սրահներով:
Կարդացեք նաև
Ջոզեֆ Դոլթոն Հուկերը ծնվել է 1817 թ. հունիսի 30-ին՝ Հեյլսուորտում: Նրա առաջին ուսուցիչը հենց իր հայրը՝ Վիլյամ Հուկերը դարձավ: Ջոզեֆը՝ 7 տարեկանից սկսած, Գլազգոյի համալսարանում նրա դասախոսություններն էր լսում...
1987 թ. ՄԱԿ Գլխավոր Ասամբլեան որոշեց հունիսի 26-ը նշել որպես Թմրանյութերի կիրառման և դրանց անօրինական շրջանառության դեմ պայքարի միջազգային օր...
1997 թ., Տնտեսական և սոցիալական խորհրդի առաջարկով, ՄԱԿ Գլխավոր Ասամբլեան հունիսի 26-ը հայտարարեց Կտտանքների զոհերին աջակցելու միջազգային օր (International Day in Support of Victims of Torture)...
Ալեքսեյ Ուխտոմսկին ծնվել է 1875 թ. հունիսի 25-ին Յարոսլավի նահանգում, նախկին զինվորականի ընտանիքում: Նա ընտանիքի չորրորդ երեխան էր, և վաղ մանկությունում նրան դաստիարակության էին տվել...
Տեղային արհեստանոցում աշխատելով՝ Կրիստոֆեր Շոուլզը և նրա գործընկեր Կարլոս Գիդդենը գրքի էջերի հաջորդաբար համարակալման համար սարքավորում հնարեցին: Այս հասարակ հարմարանքից էլ սկիզբ է առել...
Ամեն տարի հունիսի 20-ին փախստականները և հարկադրված փախստականները նշում են իրենց տխուր օրը՝ Փախստականների համաշխարհային օրը (World Refugee Day), որը հաստատվել էր...
1992 հունիսի 3-ից մինչւ հունիսի 14-ը Ռիո Դե Ժանեյրոյում անցկացվող Շրջակա միջավայրի և զարգացման վերաբերյալ համաժողովը դարձավ XX դարի վերջին տասնամյակի էկոլոգիական խոշորագույն ակցիան...
2005թ. Ժնևում կայացած Առողջապահության համաշխարհային ասամբլեայի սեսիայում հունիսի 14-ը հաստատվեց որպես Արյան դոնորի համաշխարհային օր` ի պատիվ 1868թ. այդ օրը ծնված ավստրիացի բժիշկ...
Երեխաների` աշխատելուն դեմ պայքարի համաշխարհային օրը (World Day Against Child Labour) սահմանվել է Աշխատանքի միջազգային կազմակերպության կողմից և ամեն տարի նշվում է հունիսի 12-ին: Օրացույցում նոր օր մտցնելու...
«20-րդ դարի ժանտախտ» համարվող հիվանդությունն առաջին անգամ հայտնաբերվել է 1981 թ. ԱՄՆ-ում: Բժիշկներին շատ անհանգստացրեց թոքաբորբով հիվանդացող երիտասարդների թվի խիստ աճը, ինչը...
«Իսրաելի ագրեսիայի ակտերի զոհեր հանդիսացող պաղեստինցի և լիվիացի անմեղ երեխաների մեծ քանակից ցնցված» ՄԱԿ Գլխավոր Ասամբլեան 1982 թ. օգոստոսի 19-ին Պաղեստինի մասին իր արտակարգ...
Այսօր` հունիսի 2-ին, Առողջ սնվելու օրն է: Այս տոնը դեռ պաշտոնական չէ, այն նախաձեռնել են նիհարողների համար սոցիալական ցանցի մասնակիցների մի խումբ...
1988 թվականին Առողջապահութհան միջազգային կազմակերպությունը մայիսի 31-ը հայտատարեց առանց ծխախոտի միջազգայի օր: Միջազգային հանրության առաջ խնդիր էր դրվել հասնել այն բանին, որ XXI դարում ծխախոտի...
Գերման Հագենը ծնվել է 1817 թ. մայիսի 30-ին Կենիգսբերգում (այժմյան Կալինինգրադ): Նա իր կարիերան սկսել է 1836 թ. Կենիգսբերգի համալսարանի բժշկական ֆակուլտետ ընդունվելուց հետո...
Մայիսի 29-ը առողջ մարսողության համաշխարհային օրն է (World Digestive Health Day), որը սահմանվել է համաշխարհային աղեստամոքսային կազմակերպության նախաձեռնությամբ (World Gastroenterology Organisation, WGO)...
ԱՄԵՆԱԸՆԹԵՐՑՎԱԾ ՀՈԴՎԱԾՆԵՐԸ
- Ժողովրդական դեղամիջոցներ
- Հղիություն. 4-րդ ամիս
- Հղիություն. 7-րդ ամիս
- Կոճապղպեղ նույնն է՝ իմբիր, Ginger եւ Zingiber Officinale
- Հղիություն. 6-րդ ամիս
- «Արագիլ» հիմնադրամը ստեղծված է՝ օգնելու անպտղությամբ տառապող զույգերին. Կարինե Թոխունց
- Հղիություն. 2-րդ ամիս
- 4-7 ամսական երեխաների սնուցումը
- Ամուսնական առաջին գիշերը
- Ընկերության մասին
- Ինչպես ազատվել անցանկալի մազերից
- Խնձորը` պզուկների դեմ. ազատվիր նրանցից 1 գիշերվա ընթացքում
- Պարզվում է ապագա երեխայի սեռը կախված է մայրիկի սնունդից
- Դդում
- Կոճապղպեղ՝ նիհարելու համար (կոճապղպեղի թեյ)
- Հիվանդություն, որը փոխում է մեր կյանքը` կրծագեղձի քաղցկեղ
- Սեռական գրգռում
- Արգանդի միոմա. նախանշանները, պատճառներն ու բուժումը
- Երիցուկ դեղատնային - Ромашка аптечная - Matricaria chamomilla L.
- Չիչխանի օգտակար հատկությունները
- Քարավուզ (նույն ինքը՝ նեխուր)
- Ինչպես ազատվել բերանի վատ հոտից`պարզ միջոց
- Դիմակներ` մազերի համար
- Հղիություն. 1-ին ամիս
- Կրծքի ցավե՞ր ունեք. ինչ անել
- Ընդհանուր տեղեկություններ մարմնի համակարգերի մասին
- Ընտրություն ըստ հորոսկոպի
- Հիվանդություն, որի համար պետք չէ ամաչել (թութք)
- Հեշտոցային արտադրության պատճառները. մասնագետի անդրադարձը
- Բերանի խոռոչի լորձաթաղանթի ախտահարումը սովորական բշտախտի ժամանակ (սկիզբը` նախորդ համարում)
- Հղիությունը և նախապատրաստվելը դրան
- Խոսենք այդ մասին. ձեռնաշարժություն
- Երբ գլխացավն ախտանիշ է: Հանճարեղ և օժտված մարդկանց հիվանդություն
- Լեղաքարային հիվանդություն. բուժման մեթոդները
- Սեռական թուլության առաջին նախանշանները. news.am
- Էկզեմայի տեսակները և բուժումը
- Ուլտրաձայնային դոպլերոգրաֆիա (երկակի (դուպլեքս) անոթների)
- ՈւՆԱԲԻ: Արևելյան բժշկության գաղտնիքները
- Իրիդիոսքրինինգ
- Գամմա-դանակը նշտարի փոխարեն